Geschiedenis

Het pand Heyendaalseweg 239 werd in 1926 gebouwd als "Roomsch Katholiek Vereenigingsgebouw Roomsch Leven" in opdracht van de overste van de Paters van het Heilig Sacrament, Corn. Thijs. Als architect trad J.J.M. Jetten op, die het gebouw in sobere zakelijk-expressionistische trant ontwierp. "Roomsch Leven", dat een centrale rol vervulde in het bloeiende verenigingsleven in Brakkenstein, werd in 1936 aan de achterzijde fors uitgebreid. Van een uitbreidingsplan uit 1951 (clublokaal) bleven tekeningen bewaard, die in opdracht van het bestuur Parochiehuis "Rooms Leven" door het architectenbureau D. en P. Benning werden gemaakt. Het architectenbureau J.D.A. Okhuijsen uit Nijmegen tekende het ontwerp voor een verbouwings- en uitbreidingsplan uit 1983.

Hoewel het gebouw zowel uitwendig als inwendig diverse moderniseringen kent, is met name het exterieur van het hoofdgebouw goed bewaard gebleven. Door de interne wijzigingen, onder meer als gevolg van een brand, zijn het oorspronkelijke interieur en de interieurafwerkingen grotendeels verloren gegaan. Tegenwoordig fungeert het pand nog steeds als een multifunctioneel verenigingsgebouw.

Omschrijving van het monument

Aan de westzijde van de Heyendaalseweg aan een klein voorplein gelegen bakstenen verenigingsgebouw, waarvan de rechter zijgevel grenst aan de Lentiusstraat. Het gebouw heeft een samengestelde plattegrond en bestaat uit een rechthoekig hoofdgebouw van bouwlaag met zadeldak, waarvan de ondereinden van de schilden zijn gebroken. Het dak is gedekt met gesmoorde tuile du Nordpannen en voorzien van forse houten goten. Aan de voorzijde is dit bouwdeel voorzien van een uitgebouwd portaal onder zadeldak, met flankerende plat gedekte aanbouwen. Tegen de achterzijde van het hoofdgebouw is een rechthoekige uitbouw onder een half schilddak geplaatst, later ingebouwd door de uitbreiding van 1936 met plat dak. De voorgevel is gemetseld in baksteen in halfsteensverband, de zijgevels daarentegen in kruisverband.

De vroegere hoofdingang (tegenwoordig buiten gebruik) wordt bekroond door een gepleisterd paneel met opschrift "ROOMSCH LEVEN". In de geveltop van het portaal bevindt zich een beeld van Maria met Kind. De topgevels aan voor- en achterzijde zijn voorzien van telkens drie dichtgezette vensters. De zijgevels worden geleed door bakstenen steunberen, waartussen gemetselde geveldelen zijn voorzien van bakstenen siermetselwerkmotieven. Samen met de vensters aan de voorzijde vertonen deze elementen kenmerken van het expressionisme.Het voorplein van het verenigingsgebouw wordt omsloten door een lage bakstenen muur uit de bouwtijd.

Het oorspronkelijke interieur van het gebouw is in de loop van de jaren voor een groot deel ingrijpend gewijzigd. Ook een brand richtte veel schade aan. Als gevolg hiervan is de grote zaal gerenoveerd, waarbij de oorspronkelijke kapspanten (waarschijnlijk A-spanten), die volgens mededeling behouden zijn gebleven, aan het zicht werden onttrokken door een modern systeemplafond. Ook de oorspronkelijke entree werd gewijzigd en verkleind ten behoeve van de inbouw van een grote bar aan de westzijde van de grote zaal.

In de grote zaal herinnert aan de oostzijde het brede toneelpodium aan de oorspronkelijke functie. Dit podium is bereikbaar via een kleine trap met originele houten trappaal. Hier bevindt zich nog een oud deurkozijn met authentieke paneeldeur met drie ruitjes met markante roedeverdeling. Ook elders in het gebouw zijn nog enkele authentieke deurkozijnen, de deuren zijn vernieuwd. De zijwanden in de grote zaal zijn voorzien van een vlakke houten lambrisering met tablet. Onder het centrale deel van het gebouw een kleine kelder met bakstenen trap en deels gemetselde, deels gepleisterde wanden met enkele getoogde doorgangen. In een ten zuiden van de vroegere hoofdentree aangrenzende ruimte is een deel van een glas-in-loodraam zichtbaar.
De interieurs van de jongere uitbreidingen aan de achterzijde bezitten geen historische interieurelementen van waarde.

Architectuurhistorische waarde

Vooral uitwendig in vrij gave staat behouden gebleven, karakteristiek voorbeeld van een verenigingsgebouw uit de jaren '20 van de 20ste eeuw, typerend voor de kleinschalige gemeenschaps- en parochiehuizen, die in deze periode in diverse parochies werden gebouwd als onderdeel van de Rooms Katholieke gemeenschap. Het ontwerp van de hand van architect J.J.M. Jetten in eenvoudige zakelijk-expressionistische stijl met enige verwijzingen naar de baksteenarchitectuur van de Amsterdamse school, is eveneens kenmerkend voor de periode tussen de beide wereldoorlogen. Markante en waardevolle aspecten hierin zijn de krachtige, door de prominent aanwezige kap benadrukte hoofdvorm, het robuuste baksteengebruik met siermetselwerkmotieven, details van gevelopeningen en het uitgebouwde portaal met opschrift en Mariabeeld. In het interieur van het hoofdgebouw bleven weliswaar weinig authentieke elementen bewaard, maar de oorspronkelijke indeling met grote zaalruimte, voorportaal en toneel zijn hier herkenbare elementen uit de bouwtijd.
Op grond van het bovenstaande heeft het pand Heyendaalseweg 239 architectuurhistorische waarde.

Stedenbouwkundige waarde

Het pand heeft door zijn markante verschijningsvorm met dominant aanwezige, expressief gebroken kap, voorportaal met diverse karakteristieke details en door zijn prominente ligging op de hoek van de Heyendaalseweg en de Lentiusstraat, aan een voorplein, voor zijn omgeving sterk beeldbepalende waarde. Het voormalige verenigingsgebouw "Roomsch Leven" vormt met de naast gelegen school en de tegenover gelegen bebouwing van het klooster Brakkenstein (met onder meer de kerk) een markant historisch ensemble.

Cultuurhistorische waarde

Vanwege de oorspronkelijke functie als Rooms Katholiek verenigingsgebouw en als typische uiting van het in deze periode van de 20ste eeuw nog zeer rijk bloeiende roomse leven in Nijmegen bezit het pand cultuurhistorische waarde. Het parochiehuis maakt in Brakkenstein deel uit van een markant Rooms Katholiek ensemble aan de Heyendaalseweg en de Pater Eymardweg, verder bestaande uit enkele scholen, een kloosterhuis, het klooster Brakkenstein en de naastgelegen kerk.


Bron: Monumentenregister Gemeente Nijmegen